„Dwulicowość” Rosji

Przeciętny Polak na dźwięk słowa „ROSJA” ma przed oczami obraz prawosławnej świątyni, księdza z długą, siwą brodą, kobiet w chustach, wsi, zacofania, komunizmu, czy też pijaństwa.
Z Rosją kojarzymy również kilka słynnych nazwisk, jak na przykład Dostojewski, Rachmaninow, Lenin czy Gagarin.
Przywołany w wyobraźni obraz naszego wschodniego sąsiada nie jest pozytywny. Dzieje się tak za sprawą naszego jednoznacznego kojarzenia Rosji z zaborami, II Wojną Światową, a także z brakiem kultury, ogłady, chamstwem, komunizmem i odwiecznym konserwatyzmem.

Dopiero na podstawie wnikliwej obserwacji można zauważyć, że Federacja Rosyjska jest prawdziwym zagłębiem interesujących miejsc, wielokulturowości, ludowości, prawosławia, ale również religii wschodu.

„Wielka Matka” Rosja nie jedno ma oblicze, co wynika głównie z faktu jej położenia geograficznego w Europie, jak i w Azji.
Część kraju, na zachód od umownej granicy kontynentów- Uralu, ukształtowała się na podwalinach tradycji prawosławnej oraz ludowości(co może nas zaskoczyć- nie do końca chrześcijańskiej, ale o tym opowiem w dalszej części), zaś część wschodnia, zasiedlona przez ludność muzułmańską czy też wyznawców buddyzmu różni się nieco od tej europejskiej, lecz kultura ludowa jest taka sama.


Słów kilka o „rosyjskim” prawosławiu:

Początki prawosławia na terenach Rosji sięgają już 988 roku, kiedy to kijowski książę Włodzimierz I przyjął Chrzest Rusi. Od tego czasu Kościół Prawosławny przeżywał wiele trudnych lat. Za czasy szczególnie ciężkie dla wyznawców Cerkwi uważa się okres komunizmu, kiedy to zburzono wiele świątyń, a za jawne przyznawanie się do wiary groziły prześladowania i śmierć. Jednak okazuje się, że w latach szczególnie trudnych dla prawosławia, wyznawcy potajemnie spotykali się, odprawiali nabożeństwa i czuli silną więź ze swoimi braćmi w Chrystusie. Gdy po upadku Związku Radzieckiego, w latach 90. nastąpiła zmiana podejścia do sprawy wyznania i religia prawosławna znów wróciła na miejsce religii narodowej, okazało się, że kościół ten jest wewnętrznie wyniszczony i osłabiony. Dopiero teraz, po kilku latach owej swobody wyznania, Cerkiew nieco ustabilizowała własną pozycję i wielu ludzi powraca do wiary po długich latach „pokazowego ateizmu”, który stawiał jednostkę w jasnym świetle w dobie komunizmu.
Kościół Prawosławny, mimo burzliwych okresów, które przeszedł w toku historii, nigdy nie uległ innowacjom i opiera się na tradycjach ustalonych wieki temu. Być może dlatego Rosjanie są uważani za tradycjonalistów i konserwatystów.
Obecnie prawosławie jest religią dominującą w Rosji, aczkolwiek jak już wcześniej wspominałam- nie jest jedyną religią w tym kraju.

Rosja, a religie wschodu

Spędzając wakacje w Stanach Zjednoczonych miałam okazję spotkać tam wielu Rosjan- buddystów, czy też muzułmanów, co początkowo niesamowicie mnie zaskoczyło, gdyż traktowałam Rosję jako kraj typowo prawosławny. Po wielu rozmowach z rosyjskimi znajomymi oraz zasięgnięciu wiedzy z różnych źródeł, dowiedziałam się, iż w azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej rzeczywiście występuje potężne skupisko religii odmiennych od chrześcijaństwa. Myślę, że duży wpływ na ludność tych terenów mogła mieć na przestrzeni wieków ludność Japonii oraz innych pobliskich krajów, gdyż granice państw nie zawsze były stale określone, a na ostateczny kształt kultury ludności pogranicza pośrednio wpływały różne czynniki, jak m.in. migracje ludności, społeczność lokalna, sąsiedzi.


Czym jest rosyjska ludowość?

Ludowość naszych wschodnich sąsiadów opiera się głównie na folklorze, prostocie, tradycjonalizmie, zwyczajach przekazywanych z pokolenia na pokolenie, a także na legendach, opowieściach, a zdarza się nawet że ludowe zwyczaje powstają na skutek utrwalenia się jakiegoś zabobonu.
Do ludowych zwyczajów Rosji należą między innymi: przyjmowanie gościa w kuchni-wprowadzenie go do tego miejsca ma symbolizować okazywanie mu szacunku, przyjazny stosunek. Jedną z ciekawych ludowych tradycji pogańskich jest wiara w „Dziadka Mroza”, który już w starodawnych opowieściach pojawiał się w wigilijną noc jak czarodziej i podrzucał dzieciom prezenty, co też ma miejsce po dzień dzisiejszy. Piosenki i wiersze ludowe przywołują często postaci rosyjskich bohaterów realnych i tych mitologicznych, znanych współczesnym z legend i opowieści wcześniejszych pokoleń.
Ludowe wierzenia, że śmierć istnieje jako osoba w ciemnej szacie i przychodzi po człowieka z kosą, by go zabić, wywodzą się z pogańskich wierzeń(i są zupełnie niezgodne z przyjmowanym przez chrześcijaństwo podejściem do śmierci)

Made In Russia?!

Okazuje się, iż Matrioszka(czyli lalka składająca się z pewnej ilości wydrążonych, przepołowionych lalek, z których każda jest mniejsza od poprzedniej i umiejscowiona w tej większej), dziś tak słynna i znana jako tradycyjna zabawka rodem z Rosji, tak naprawdę jest „plagiatem”!!!
Pierwszą lalkę wyprodukowano w końcówce XIX wieku, lecz nie była ona nowym „wynalazkiem”. Pierwowzór Matrioszki, wywodzący się z Japonii, czyli lalka mędrca- Fukurumy nie zyskała takiej sławy. Dziś Matrioszkę traktuje się jako „amulet” strzegący rosyjskiego domu. Co ciekawsze, rozwija się ilość wzorów i pomysłowość producentów owych lalek. Początkowo Matrioszki występowały tylko i wyłącznie jako pięknie wymalowane na drewnianej formie, okrągłe kobiety, a ostatnio coraz częściej można spotkać lalki- polityków, słynne postaci.




Dwa oblicza Narodu

Moje wywody dowodzą, iż w przeważającej części prawosławny naród tak naprawdę nie jest do końca szczery w swych wierzeniach, gdyż logicznie rzecz biorąc trudno jest połączyć tradycję prawosławną z ludowymi wierzeniami. Niektóre tradycje cerkiewne wykluczają zwyczaje ludowe, jednak ludzie starają się je jakoś łączyć.
W lepszym świetle można postawić tu rosyjskich ateistów, ale ludowe pogańskie wierzenia są również sprzeczne z ich poglądami.